Ława czy płyta fundamentowa?

Co jest tańszym rozwiązaniem, jeżeli chodzi o posadowienie budynku? Ławy czy płyta fundamentowa? Oczywiście wszelkiego rodzaju „specjalistyczne” kolorowe pisemka z zakresu budownictwa nie odpowiedzą Państwu na to pytanie. Z prostej przyczyny. Teoria a praktyka to dwie różne sprawy. Ja mam na to pytanie jednoznaczną odpowiedź – zależy. Zatem od czego to głównie zależy?

Fot. 1 Roboty ziemne. Przygotowanie gruntu pod płytę

Od rodzaju gruntu

Jeżeli mamy grunty przepuszczalne, to już mamy szczęście. Grunty przepuszczalne to wszelkiego rodzaju piaski, żwiry etc., czyli grunty, które przepuszczają w miarę swobodnie wodę opadową lub gruntową. Wszelkiego rodzaju gliny w tym wypadku są tu przeciwieństwem, czyli gruntami nieprzepuszczalnymi. Grunt przepuszczalny pozwala nam płytko posadowić fundament i nie trzeba robić wykopów poniżej przemarzania, czyli ok. 1 m poniżej poziomu projektowanego terenu. Nie ma konieczności robienia też drenażu. Płytko posadowiona płyta redukuje nam koszty związane z głębokimi wykopami, wykonywaniem drenażu opaskowego, murowaniem wysokich ścian fundamentowych. Czyli oszczędzamy na robociźnie. Sumaryczna cena materiałów dla zwykłych ław fundamentowych posadowionych na głębokości 1,0 m z reguły jest taka sama jak w przypadku płytko posadowionej płyty fundamentowej.

Od rozkładu i wielkości obciążeń

Oczywiście płyty nie zastosujemy dla każdego rodzaju budynków. Jeżeli budynek jest bardzo wysoki, to obciążenia działające na fundamenty są duże, co w konsekwencji przekłada się na grubość płyty. Ważny jest też rozkład obciążeń, czyli mówiąc prościej: rozstaw ścian nośnych czy obciążeń skupionych (słupy). Jeżeli rozstaw ścian nośnych jest duży, a obciążenia działające na słupy też są duże, to grubość płyty staje się nieekonomiczna i może przekraczać nawet 40 cm w przypadku budynków mieszkalnych jednorodzinnych. Grubsze płyty występują w wyższych budynkach i mogą mieś grubość nawet 1 m. W budynkach mieszkalnych jednorodzinnych grubość płyty przy optymalnym rozstawie ścian nośnych <5 m wynosi około 20÷30 cm.

Od wyboru projektanta

Niestety to jest bardzo trudne zadanie dla Inwestora, bo musiałby być projektantem, żeby sprawdzić wiedzę drugiego projektanta. Dobry i doświadczony projektant zaprojektuje nam optymalne rozwiązania konstrukcyjne dla naszego budynku, które będą dbały o naszą kieszeń. Jak taką osobę znaleźć? Jak zweryfikować takiego projektanta? Można to zrobić na przykład w obecności naszego przyszłego kierownika budowy lub inspektora nadzoru inwestorskiego. Jeżeli jednak te osoby się znają, to jest ryzyko, że nie zweryfikujemy rzetelnie naszego projektanta. Dlatego warto unikać takich powiązań, zwłaszcza kierownika budowy i wykonawcy robót budowlanych. Projektanta można też zweryfikować poprzez poproszenie go o kontakt z inwestorami, dla których wykonywał podobne zlecenia. Można też dać do sprawdzenia przyjęte rozwiązanie projektowe do innego projektanta, jednak takie rozwiązanie niesie za sobą możliwość pewnych nieprzyjemnych sytuacji, dlatego zanim podpiszemy umową o prace projektowe, warto ustalić na samym początku reguły gry z naszym projektantem. Oczywiście niesie to za sobą dodatkowe koszty, ale jeżeli nie mamy pewności co do przyjęty rozwiązań projektowych, to jednak warto to zrobić. Możemy wówczas rozmawiać na argumenty, nie zaś na zasadzie „bo mnie albo kierownikowi budowy się wydaje”, że te fundamenty są zbyt duże.

Od metody realizacji inwestycji

Ten element jest równie ważny jak pozostałe trzy elementy. Jeżeli będziemy realizować naszą budowę metodą tzw. gospodarczą, czyli „ja i teść ze szwagrem”, to może się okazać, że nie ponosimy kosztów robocizny, poza długiem wdzięczności u teścia i szwagra, który kiedyś trzeba będzie odpracować, poza tym zwykłe fundamenty posadowione na głębokości 1 m będą tańsze niż płytko posadowiona płyta fundamentowa, nawet na gruncie przepuszczalnym. Ceny materiałów dla obu wariantów posadowienia, tak jak pisałem wcześniej, będą mniej więcej takie same.

Inaczej sytuacja przedstawia się, jeżeli zatrudnimy firmę budowlaną. Tutaj wariant z płytko posadowioną płytą na gruncie przepuszczalnym będzie tańszy od zwykłych ław fundamentowych. Ale... Jeżeli właściciel firmy to osoba, z którą możemy się dogadać „w pewnych kwestiach”, to sytuacja może być odwrotna.

Od doświadczenia wykonawcy robót

Niestety część wykonawców boi się realizowania płyty fundamentowej, mówiąc, że całe życie wykonywali zwykłe fundamenty i tak będą robić dalej. Z czego to wynika? Płyta fundamentowa jest wymagająca. Zanim zaczniemy taką płytę zbroić i wylewać, trzeba wyprowadzić wszelkiego rodzaju podejścia wod.-kan., c.o., elektryczne itd. Jest to trudne zadanie, zwłaszcza że nie mamy pomurowanych jeszcze ścian, czyli brakuje nam punktów odniesienia. Trzeba patrzeć w projekt, brać miarę i namierzać te wszystkie podejścia. Część wykonawców po prostu obawia się takich rzeczy. Po wylaniu płyty wszelkiego rodzaju błędy wiążą się z jej rozkuwaniem. Przy zwykłych ławach fundamentowych mamy duży margines ewentualnego błędu i możliwość niekosztotwórczych korekt tych podejść.

Fot. 2 Izolacja płyty i zbrojenie

Fot. 3 Przygotowanie odpowiednich podejść wod.-kan., elektrycznych, nawiewu dla kominka etc.

Niektóre z wcześniej wymienionych czynników mają przełożenie na inne elementy konstrukcyjne budynku. Sytuacja jest podobna, jeżeli chodzi o cenę wykonania tych elementów. Jak widać, wszystko zależy od tego, na czym i jak głęboko budujemy oraz kogo wybierzemy jako wykonawcę robót i jak dobrze go znamy. Żeby to jednak dobrze rozpoznać i nie ponosić zbędnych kosztów, trzeba mieć kompetentnego projektanta i nadzór budowy.

Opracował:
Sebastian Szakiel
UIWB